W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego czytamy: “W Kotlinie Sądeckiej, na lewym brzegu Dunajca, w odległości 8,3 km od Nowego Sącza, rozłożyła się wieś Marcinkowice. Powstała ona w dolinie o względnej wysokości 269 m n.p.m. w miejscu, gdzie Dunajec tworzy silny skręt w kierunku północnym ku północnemu zachodowi i gdzie mała rzeczka Smolnik wpada do jej nurtu. Dolinę wsi opasują góry należące do Beskidu Wyspowego. Od południa rozciąga się na małych wzniesieniach las zwany Szczabem, z najwyższym punktem 489 m n.p.m. Od północy las Dąbrowa na wzniesieniu 614 m n.p.m. Na zachodzie wzniesienie 418 m n.p.m. przez mieszkańców zwane Łazami, połączone z Białowodzką Górą. Grzbiet góry – 550 m n.p.m. – nosi nazwę “Zamczyska”. Na Białowodzkiej Górze utworzono rezerwat leśny o powierzchni 67,69 ha. W jego granicach znalazły się zbiorowiska leśne i skalne z rzadkimi elementami florystycznymi.
Z Marcinkowicami -sąsiadują następujące miejscowości: Rdziostów, Klęczany, Białawoda. Od północno-wschodniej strony Marcinkowice oddziela od innych miejscowości Dunajec. Wieś ma kilkanaście przysiółków.
Marcinkowice swoją historią sięgają bardzo odległych czasów. Pierwsze ślady pobytu człowieka na tym terenie łączą się z epoką neolitu (4000-1 700 lat p.n.e.). Archeolog Józef Żurowski odkrył na Grodzisku ułamki naczyń pochodzące z kubka uchatego, garnka z wyodrębnioną szyjką zdobioną ornamentem sznurowym, amforki zdobionej odciskami sznura, topory i inne narzędzia. To znalezisko kultury ceramiki sznurowej pochodzi z początków epoki brązu i świadczy o istnieniu osady”.
Ówczesny gród znajdował się w dogodnym do obrony miejscu. Z dwóch stron otaczał go Dunajec, a z trzeciej wzniesienia Rdziostowa. Składał się z grodu właściwego i podgrodzia. Przypuszczalnie miał on następujące wymiary: oś dłuższa wynosiła ok. 150 m, oś krótsza – ok. 100 m. Gród ten wchodził w skład systemu obronnego szlaku dunajeckiego. Zamieszkująca go ludność zajmowała się hodowlą i łowiectwem.
Wyraźne ślady stałego osadnictwa pochodzą z kultury łużyckiej, czyli z III okresu brązu (ok. 1200 lat p.n.e.). Prasłowiańska ludność kultury łużyckiej trudniła się rolnictwem oraz hodowlą bydła, garncarstwem i tkactwem. Surowiec do sporządzania narzędzi sprowadzano z doliny Wagu, korzystając z ważnego szlaku komunikacyjno-handlowego wiodącego doliną Dunajca. O intensywności tych kontaktów świadczą znaleziska archeologiczne. Znalezione przedmioty uznano za skarb ze względu na wielką różnorodność i znaczną liczbę egzemplarzy. Wśród wyrobów brązowych pochodzących ze skarbu znalazły się ozdoby charakterystyczne dla zespołów z III okresu brązu, a mianowicie: cztery tarczki blaszane stożkowate, 70 kolców, czyli guzów stożkowatych z wierzchołkiem wyciągniętym w długi kolec, paciorki grube brązowe oraz skręty spiralne, tzw. salta leone. Skarby znalazł Roman Szkaradek w czasie prac archeologicznych w 1940 roku.
W IV okresie epoki brązu nastąpiło wyraźne umocnienie się kultury łużyckiej. W Marcinkowicach znaleziono ozdoby typowe dla tej epoki, łącznie 234 sztuki, z czego większość stanowiły paciorki i kolce. Z ozdób na uwagę zasługują bransolety, w tym jedna zdobiona karbowaniem oraz dwa okazy z założonymi na siebie końcami, jak również naramiennik z taśmy czterozwojowej ze środkowym żeberkiem i ułamek bransolety spiralnej. Znaleziono też siekierkę z tuleją oraz grot oszczepu. Z tego okresu pochodzą najstarsze cmentarzyska. Ślad jednego z nich znajduje się w Rdziostowie”.
Od przełomu epoki brązu i żelaza (ok. 800 lat p.n.e.) rozpoczęła się w dolinie Dunajca druga fala osadnictwa. Marcinkowice stanowiły obszar gęsto zaludniony, dzięki dogodnym warunkom terenowym i bogactwu zasobów naturalnych. Ślady kultury puchowskiej to osada obronna i skarby brązowe, m. in. naczynia dwustożkowe z szeroko wychyloną szyją, misy, czarki kuliste jednouche i grubościenne, ułomki ceramiki grafitowanej’.
Archeolodzy znaleźli obok grodziska ślady osady odkrytej. Pod murami grodu ludność szukała schronienia. Skarby z tego okresu świadczą o zamożności właściciela, a różnorodność tych przedmiotów wskazuje na szerokie kontakty handlowe mieszkańców grodziska nawiązywane z ludnością obszarów zakarpackich. Ożywiona fala osadnictwa trwała do pierwszej połowy okresu lateńskiego (ok. 400 lat p.n.e.).
W końcu okresu rzymskiego nastąpiło załamanie gospodarcze na Sądecczyźnie i trwało do przełomu VII/VIII w. Brak z tego okresu zabytków archeologicznych. W IX w. Sądecczyzna znalazła się w obrębie państwa Wiślan, a w X w. weszła w skład państwa Piastów. Z tego okresu znane są trzy wielkie grody: Chełmiec, Marcinkowice i Naszacowice. Gród w Marcinkowicach był założeniem o pojedynczym pierścieniu wału z przylegającym doń podgrodziem. Znalezione na Grodzisku ułomki naczyń średniowiecznych świadczą, że istniało tu osiedle obronne. Jest prawdopodobne, że stało się ono początkiem wsi”.
Parafia Rzymskokatolicka pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Marcinkowicach
Czytaj więcej o Ochronie danych osobowych